Chương 8: Thời kỳ tiền hôn
Sau khi lựa chọn đã xong, thường lệ người mình có lễ hỏi. Đó là thời kỳ tiền hôn, thời kỳ êm đềm nhất và tốt đẹp nhất của đôi lứa.
Thời kỳ tiền hôn là một thời kỳ hết sức quan trọng không kém gì thời kỳ lựa chọn. Đây là thời kỳ thành thật tìm hiểu nhau thêm, trước khi quyết định cuối cùng. Phần đông tưởng đây là thời kỳ dự bị để đợi ngày cưới mà thôi, cho nên họ mất thời giờ quý báu và ngắn ngủi này để tán tỉnh nhau, lừa dối nhau, hoặc để lân la thân mật nhau và tìm cách “nếm” trước hương vị của ái tình đã dành cho thời kỳ hôn nhân chính thức. Hiểu thế là sai lầm và tai hại vô cùng.
Thời kỳ này là thời kỳ kiểm soát để tìm hiểu nhau thêm. Ấy là thời kỳ suy nghĩ, trầm ngâm để chắc chắn là mình không có sai lầm trong giai đoạn thiện cảm bồng bột đầu tiên. Rất có thể tình yêu trong giai đoạn đầu đã làm cho mù quáng, mình chỉ thấy có cái vỏ bên ngoài, hoặc vì người yêu mình khéo léo che giấu, khéo gạt gẫm mình. Trong khi yêu thương nhau và chưa đạt được ý muốn, người con trai hay người con gái thường cố che giấu cái chân tướng của mình bằng những cách chiều chuộng giải dối. Tôi không hiểu ích lợi gì cho họ khi lừa bịp nhau để rồi sau khi thành lập gia đình, phải sống chán chường bên nhau suốt đời. Thời giờ đã cận rồi mà tất cả những cái gì dối trá sẽ chường ra bộ mặt thực của nó, những nước sơn bóng nhoáng bên ngoài sẽ nứt rạn và người ta sẽ thấy nhan nhản sự thật trần trụi. Vậy, cần phải thành thật để cho đôi bên biết rõ cái tốt cái xấu, cái hay, cái dở để mà tìm cách dung hợp nhau.
Cô B… có tiếng là người khó tính nhất đối với gia đình cô. Thế mà sau khi hứa hôn được ba tháng, cô đã mất hẳn tính cau có. Bà mẹ có lần bảo cho vị hôn phu của cô rõ việc ấy, thì chàng rể lắc đầu tỏ vẻ hoài nghi: chàng không bao giờ thấy nàng cau có! Hạnh phúc ái tình đã biến đổi tính tình nàng dễ dàng đến thế ư? Xưa nay, tôi chưa từng thấy sự thay đổi lạ lùng như thế… Ta sẽ đợi ngày mà tính cũ của nàng trở lại.
Cậu A… là một cậu trai làm biếng, chơi bời, hết sức ích kỷ. Thế nhưng từ ngày chàng đính hôn với cô M… đến nay, chàng trở nên siêng năng làm việc bằng ba bằng bốn khi xưa, hào hiệp hy sinh… Nhưng chàng biết: đó là chàng khéo đóng tuồng và trò này chàng sẽ đóng không còn bao lâu nữa. Chàng mong cho mau đến ngày cưới để chàng có thể nằm ngửa mà ăn… vì bên vợ của chàng giàu lắm. Chàng không có thay đổi chút nào hết, nhưng mà vị hôn thê của chàng tin chắc rằng chàng sẽ thay đổi… vì đã yêu nàng tha thiết.
Hiểu nhau và tìm hiểu nhau đâu phải là dễ… Người ta cố lừa bịp nhau bởi người ta quá yêu nhau, nên quá chiều chuộng mà thành ra lừa dối nhau mà không hay. Ta phải hết sức thành thật với nhau và nếu thấy rằng không thể hòa hợp với nhau được, tính khí quá khác nhau, sự ưa thích quá nghịch nhau, tư tưởng tập quán quá xung đột nhau, thì hãy có gan mà chấm dứt tình cảm ấy, dù có đau lòng đến bậc nào, để sau này khỏi làm khổ cho nhau suốt đời. Thà đau đớn một lần để mỗi người còn thênh thang tìm con đường hạnh phúc cho mình nơi khác, còn hơn là do dự, yếu đuối để rồi kéo lê thê một cuộc đời triền miên đau khổ cho hai bên, luôn cả bầy con vô tội sau này.
Vậy trong những khi gặp gỡ nhau, không nên để mất thời giờ trong những câu chuyện tình tự yêu đương và nhảm nhí… Hãy thành thật đem trao đổi ý tưởng của đôi bên về tất cả những vấn đề quan hệ trong hôn nhân sau này một cách thẳng thắn, thật thà.
Phải cố gắng làm thế nào cũng đem bàn trước những quan niệm của đôi bên về việc gia đình, con cái sau này… coi có đồng ý với nhau chăng về sự giáo dục chúng v.v…
Nên đem so sánh, đối chiếu nhau về những quan niệm sống, coi có đồng hay bất đồng ở những điểm quan trọng nào.
Hãy quan sát một cách thân mật hơn, gia đình, cha mẹ, anh em, bè bạn của vị hôn phu hay vị hôn thê mình để đánh giá cho thật đúng giá trị cá nhân và xã hội của người mình yêu. Phải nhớ luôn luôn điều quan trọng này: Người yêu của mình sẽ là người bạn trăm năm của mình, người bạn mà mình phải bắt buộc chịu đựng suốt đời mình, chứ không phải trong một ngày, một tháng…
Nếu đây không phải là điều quan hệ nhất đời mình thì người ta đã không bảo: “Hãy cầu nguyện một lần trước khi ra trận; phải cầu nguyện hai lần trước khi phiêu lưu trên mặt bể; và phải cầu nguyện đến ba lần trước khi quyết định kết hôn”.
Cuộc tình duyên nào cũng vậy, đều phải trải qua ba giai đoạn: giai đoạn dệt mộng, giai đoạn yêu nhau đến ngày đám cưới và có khi kéo dài trong một thời gian hai ba tháng đầu, đôi nam nữ vẫn ở trong thời kỳ dệt mộng. Phần đông chỉ thấy có giai đoạn này thôi, mà không bao giờ nghĩ đến những giai đoạn kế tiếp đó. Bởi vậy, họ mù quáng, say sưa và tự mình rạo rực, hễ một khi say mê nhau, trông cho nhau đến ngày kết hôn. Họ tin rằng cứu cánh của ái tình là hôn nhân, và hôn nhân đối với họ, có nghĩa là đạt được mộng thần tiên và đã đi vào cõi thiên đàng của trần gian rồi vậy. Họ không bao giờ chịu để ý đến, hay chịu tin rằng hôn nhân chỉ mới là giai đoạn khởi đầu của một cuộc phiêu lưu tình cảm vô cùng phức tạp. Rất có thể là cõi thiên đàng nơi dương thế, mà cũng có thể là một cõi địa ngục ở trần gian.
Sự hiểu lầm ấy khiến cho thanh niên nam nữ rộn rực, trai thì mong chiếm đoạt người yêu trước để thỏa mãn thú nhục lạc nhất thời. Gái thì mong được thỏa lòng yêu đương và hết sống lẻ loi cô độc, nhưng không một ai nghĩ giây phút tỉnh mộng sắp đến một cách chán chường… Bởi vậy, với những ai có một tâm hồn sáng suốt và biết nhìn xa, thì thời kỳ đính hôn này là một thời kỳ dự bị hẳn hoi để có được một bảo đảm tối thiểu cho hạnh phúc của mình sau này.
Thời hạn của lễ hỏi không nên quá ngắn mà cũng chẳng nên quá dài… một hai năm là nhiều lắm, nhưng hai, ba hoặc năm, sáu tháng vẫn là ngắn lắm, không sao có đủ thời giờ để kiểm soát lẫn nhau. Phần nhiều nhờ sự thân mật của thời kỳ này mà có một người bị lòi chân tướng và gây ra sự từ hôn, tuy đau đớn thật, nhưng rất “may” cho cả hai bên. Có khi hai bên không ở gần nhau thì có thư từ thay thế: giấy trắng mực đen thật là cơ hội để nghiền ngẫm và quan sát lẫn nhau hay hơn là nói chuyện suông, vì sau khi nói chuyện, mình không còn nhớ kỹ những tế nhị và ẩn khuất của tâm hồn con người. Đừng lợi dụng thời kỳ này để thư từ tán tỉnh nhau hay kể lể tình thương nỗi nhớ một cách vô ích… Và nếu chỉ làm thế thì thời kỳ này không còn nghĩa lý gì nữa cả. Vậy thì làm liền đám cưới cho rồi còn hơn! Sự kéo dài thời gian cũng không nên. Vì đàng trai dễ bị xao lãng và ngoảnh mặt sang nơi khác, nhất là hai bên xa cách muôn trùng: “người vắng mặt bao giờ cũng có lỗi[11] vì “xa mặt cách lòng”. Tình yêu nào sát một bên cũng đều thắng lợi hơn những tình yêu xa cách muôn trùng. Người đàn ông không thể nào tin người đàn bà và người đàn bà cũng không sao tin chắc nơi lòng chung thủy của người đàn ông… Nhất là người đàn ông, họ xem ái tình là một cuộc chơi đùa, nên dễ bị sa ngã hơn người đàn bà thường xem ái tình là một vấn đề quan trọng trong đời.
Lại một vấn đề không kém quan hệ: người đàn bà lấy chồng, người đàn ông lấy vợ, không phải chỉ lấy chồng cưới vợ mà thôi, mà phải biết mình “lấy”, hay mình “cưới” cả gia đình bên chồng và bên vợ nữa. Hòa khí của gia đình bên chồng hay bên vợ đối với ta rất quan hệ.
Ta phải thường lân la với cha mẹ chồng, anh em của chồng và tìm cách gây thiện cảm. Lúc ban đầu thì vấn đề ấy rất dễ, vì còn mới, gia đình bên chồng hay bên vợ đang còn ở thời kỳ thiện cảm. Nhưng sau khi cưới hỏi nhau rồi, bấy giờ đã đến lúc lòng ganh tị nổi lên, nhất là chị em gái và bà mẹ của hai bên. Ta nên nhớ: một khi kết hôn, không nên đem gia đình mới của đôi tân nhân ở chung với gia đình của bên chồng cũng như bên vợ. Nếp sống của đôi bên là cả một trở ngại to tát. Nếu gia đình mới, liệu không đủ sức tự lập thì không nên nghĩ đến việc hôn nhân vội. Giữa mẹ chồng và nàng dâu khó mà có tình hòa khí, vì luôn luôn cha mẹ chồng có cái cảm tưởng là con dâu đã đến để chiếm đoạt trái tim của con mình. Sự hiểu lầm và ganh tị khó thể tránh được và tốt hơn là phải lập gia thất riêng, để tránh cái cảnh não lòng khó xử.
Cái nạn em chồng và mẹ chồng gây không biết bao sóng gió gia đình. Vậy người đàn ông trước khi nghĩ tới hôn nhân phải biết gánh trước cái cảnh đau thương và khó xử ấy. Lòng ganh tị của bà mẹ chồng đối với con dâu là một thảm kịch thiên thu và không bao giờ giải quyết được.
Hai bên cần phải đem vấn đề này ra mà bàn cho dứt khoát. Người đàn ông cũng như người đàn bà, ngày kết hôn phải là ngày hoàn toàn độc lập về vật chất lẫn tinh thần đối với ảnh hưởng gia đình của hai bên. Độc lập về vật chất, là hoàn toàn độc lập về kinh tế, phải sống riêng và không còn nhờ vả vào cha mẹ nữa. Chỉ có độc lập về kinh tế, thì mới có độc lập về tinh thần. Độc lập về tinh thần, không có nghĩa là bất chấp gia đình của mình nữa, mà là không lệ thuộc một cách máy móc như lúc còn ở với cha mẹ, mà mỗi một việc gì đều phải thưa gửi và hỏi ý kiến. Có nhiều người đàn bà có chồng rồi mà một việc gì cũng chạy hỏi ý kiến mẹ… cũng như người đàn ông có vợ rồi mà luôn luôn không dám quyết định cái gì mà không về hỏi mẹ mình. Cái hình ảnh của cha mẹ chồng hay cha mẹ vợ lảng vảng trong gia đình mới này thật là nặng nề và gây nhiều ác cảm cho con dâu và chàng rể. Mà cha mẹ đôi bên nên buông tha cho chúng cái kiềm tỏa của mình, ngày mà mình đã cho chúng ra riêng. Sự quá thiết tha, lo lắng… nhưng đừng để cho chúng thấy cái ảnh hưởng nặng nề của ta đè trên đời sống tự do của chúng nữa… Chúng sẽ yêu thương ta và khi nào chúng cần đến ta, bấy giờ ta sẽ can thiệp đến.
Người đàn bà đối với chồng, cũng đừng để cho chồng thấy mình còn lệ thuộc cha mẹ… Và nhất là người đàn ông, đừng để cho vợ thấy mình còn là đứa trẻ thơ, muôn sự đều nhờ đến cha mẹ quyết định. Nhất định sau khi kết hôn mà đem vợ về ở chung với mẹ chồng là tai hại nhất cho hạnh phúc của hai người sau này.
Chương 9: Thuật yêu đương
A. LÀM VUI LÒNG NHAU
Yêu, tức là hy sinh, là tìm hạnh phúc của mình trong hạnh phúc của người. Làm vui lòng nhau phải chăng là một trong những cách để biểu lộ lòng hy sinh của mình, yếu tố cần thiết nhất để nuôi dưỡng tình yêu cũng như để xây dựng tình yêu.
1. Biết nghe
Một nhà văn sành tâm lý con người nói: “Muốn làm vui lòng kẻ khác, hãy nói chuyện với họ những gì họ ưa thích hoặc là những vấn đề gì quan hệ đến họ; hãy tránh những cuộc cãi vã về những câu chuyện không đâu và đừng bao giờ tỏ ra là mình có ý hơn họ”. Một lời khuyên thật là sâu sắc!
Nên nhớ rằng: cái mà ai ai cũng thích nhất, cho là quan hệ nhất trong đời mình, chính là mình. Ta sẽ không bao giờ làm chán một người đàn bà khi ta bàn bạc đến tính tình của họ, sắc đẹp của họ; cũng như ta sẽ không bao giờ làm chán người đàn ông khi ta khuyến khích họ nói chuyện với mình về họ.
Kẻ nào có cái tài biết nghe, kẻ đó đã nắm được cái chìa khóa để mở rộng cõi lòng thiên hạ. Biết chăm chú và say mê nghe người khác nói, tức là một cách tỏ ra biết tôn trọng và nhiệt liệt khen họ. Có nhiều người có cái tật ham “nói đến mình” trước mặt người khác, thích đem chuyện mình ra khoe khoang, bắt người khác phải nghe hằng giờ. Đó là cái thuật làm cho người ta chán ghét mình một cách không sai chạy.
Dù có tài nói khéo đến bậc nào, biết nghe vẫn hay hơn biết nói. Biết nghe, hoặc ít ra làm như mình thích nghe người ta nói, đó là cả một nghệ thuật. Có nhiều cô gái không đẹp mà cũng không có gì là duyên dáng, thế mà lại được người con trai đàn ông để ý, chỉ vì họ đã biết được cái thuật ấy. Họ không cần phải thật thông minh, nhưng với nghệ thuật biết nghe, họ đã là cho kẻ khác hài lòng và tưởng mình là thông minh. Thật vậy, người mà được người ta chăm chú nghe sẽ cảm thấy quan trọng, và càng thấy mình đáng quý mến hơn. Không có gì làm phật lòng người, làm mất thiện cảm của họ, bằng cách không để ý nghe câu chuyện của họ muốn nói với mình.
Ông Carnegie có thuật một câu chuyện của chính ông rất là ý vị: “Trong một bữa cơm tối, tại nhà một người bạn, tôi gặp một nhà thực vật học có danh. Ông nói chuyện rất hay. Tôi lại gần bên ông để nghe ông giảng về các loại cây cỏ… Trong bữa tiệc đó có 12 ông khách khác, nhưng tôi không để ý đến ai tất cả, và chỉ chăm chú nghe ông mà thôi. Tới nửa đêm, tôi xin phép ra về. Sau này có người cho tôi biết rằng: tôi vừa ra khỏi phòng khách thì nhà thông thái ấy quay lại nói với ông chủ nhà, khen tôi hết sức và cho rằng câu chuyện của tôi rất là hứng thú, và tôi là người ăn nói có duyên… Nhưng mà trong buổi tối ấy, tôi có thốt ra nửa lời nào đâu? Tôi chỉ mê mẩn nghe ông nói mà thôi. Có gì lạ đâu: Chăm chú nghe một người nào, tức là mình nhiệt liệt khen họ đấy. Một nhà văn có nói: “Say mê nghe lời nói của một người nào, tức là tỏ lòng tôn trọng người đó vậy. Và chắc chắn là họ sẽ rất cảm thông trước sự tôn kính đó”. Hôm ấy, tôi chẳng những say mê nghe mà thôi, mà lại còn tỏ ra một tấm lòng quý mến và ngưỡng mộ chân thành là khác nữa… Đó, chỉ vì thế mà tôi được ông khen là người nói chuyện có duyên, mà thực ra, tôi chỉ là một thính giả kiểu mẫu đã biết khuyến khích ông nói mà thôi.”
Bởi vậy, có gì lạ khi ta thấy một cậu thanh niên khen một cô gái là tuyệt thế thông minh, chỉ vì cô ấy biết chăm chỉ nghe anh chàng “khoe khoang” suốt giờ mà không biết chán. Rất ít bạn thanh niên chịu cưới một người vợ quá khôn lanh sắc sảo. Ánh sáng quá sẽ làm cho họ chóa mắt và khó chịu. Trái lại, họ cần có một người bạn đời sút kém hơn và biết trầm trồ khen ngợi để khuyến khích và nâng đỡ tinh thần họ.
Nơi người đàn bà, sự thông minh là một đức hay, nhưng cần phải khéo léo che giấu. Bạn gái nào muốn được người đàn ông để ý và săn sóc đến mình, đừng tỏ ra là thông thạo, khôn khéo và hơn họ. Mà trái lại, hãy tỏ ra sự yếu đuối của mình, sự vụng về dốt nát, sự sợ sệt nhút nhát của mình. Đó là mình tìm cho họ có được cơ hội đề cao sức mạnh của họ, sự thông thạo khéo léo của họ, sự tài giỏi và lòng hào hiệp của họ. Người con trai đàn ông nào cũng vậy, đều có tính tự cao tự đại cả và luôn luôn muốn được chung quanh thán phục mình, nhất là đàn bà con gái. Vì vậy, có nhiều người đàn bà khôn lanh, khéo lợi dụng “nhược điểm” ấy, nên khiến người đàn ông “nai lưng” làm cho họ suốt đời.
Bất cứ là người đàn ông nào, trẻ hay già, có vợ hay chưa có vợ… đối với người đàn bà luôn luôn sẵn sàng tỏ ra cho người thấy sự quan trọng của mình. Hỏi ý kiến hoặc xin họ một lời giảng giải về một việc gì… đó là một cách kín đáo khen tặng họ đấy và làm cho họ hãnh diện vô cùng.
2. Đừng cãi vã…
Đối với người yêu, đừng cãi vã với nhau về chuyện không đâu.
Những bằng chứng dài dòng để làm hậu thuẫn cho cái lẽ phải của mình, sẽ làm cho đối phương của mình thêm bực dọc và mất mặt, không ích lợi gì cả. Hơn nữa, nếu mình lại tỏ ra có lý hơn họ, thì lại là một điều không hay… Người ta rất có thể nhìn nhận rằng mình lập luận đứng đắn không thể chối cãi được, và rất sẵn sàng nhìn nhận cái lẽ phải của mình, nhưng trong thâm tâm họ không bao giờ tha thứ cho mình đâu. Người đàn ông, trong tình yêu không phải đi tìm sự tranh đua hay chiến đấu, mà là đi tìm sự hòa bình và yên ổn. Người đàn ông không bao giờ có thể yêu thương thật tình người đàn bà cứ mãi tranh khôn và kình chống với họ. Hạnh phúc thay người đàn bà nào biết dịu dàng và âu yếm! Không gì làm bực lòng người đàn ông bằng gặp phải người đàn bà ham biện bác và gây sự! Những người đàn bà nào khôn lanh miệng lưỡi sẽ được người ta nể, nhưng chắc chắn ít được người ta thương.
3. Đừng nói xấu
Lại còn một phương pháp lương thiện để làm vui lòng kẻ khác là đừng bao giờ nói xấu, mà trái lại, chỉ nên nói tốt cho họ mà thôi. Nếu may ra họ được nghe người nói lại cho họ thì họ sẽ lấy làm sung sướng và mang ơn mình vô cùng. Trái lại, một lời nói xấu mà bị kẻ khác lặp lại cho họ biết sẽ làm cho họ biến thành kẻ thù đáng ghê sợ. Nhất là phải tránh những sự chế giễu, châm biếm, đem cái dở cái xấu của người để làm cái bia, trò đùa cho thiên hạ. Đừng phê bình chỉ trích ai cả: kẻ thích phê bình chỉ trích là người mà ai ai cũng ghét.
4. Đừng nói thẳng sự thật…
Đừng bao giờ nói thẳng sự thật, một sự thật không hay không đẹp trước mặt một người đàn bà nào. Đó là một sự tàn nhẫn, ác độc mà họ không bao giờ có thể tha thứ được. Người đàn bà rất xúc cảm, dù đối với một việc mà họ đã vui lòng tha thứ và quên đi, vẫn luôn luôn còn giữ lại một vết thương lòng rất lâu; không dễ gì hàn gắn được. Một lời phê bình thẳng thắn, tuy đúng với sự thật, nhưng chạm đến lòng tự ái của người đàn bà, là một mũi tên độc làm cho họ đau đớn suốt đời, có lẽ họ không bao giờ quên được. Đừng viện lẽ rằng mình là người ngay thẳng, không bao giờ chịu nói sai với ý tưởng mình để “tạt” trong mặt người ta “những sự thật” mà không bao giờ ta nên nói trước mặt một ai cả. Như thế, đâu phải là mình ngay thẳng, mà tỏ ra là mình “mất dạy”, nếu không muốn nói là “thiếu lòng nhân”. Nhất là đối với người mình yêu.
5. Giữ lễ độ…
Vấn đề lễ độ là vấn đề tối quan trọng trong đời sống chung hàng ngày. Tai hại thay, có nhiều người cư xử rất là lễ phép đối với người ngoài, nhưng mà đối với người bạn trăm năm của mình thì lại cư xử một cách tồi tệ vô lễ không biết chừng nào! Họ nghĩ rằng: cần gì phải lễ phép. Cưới vợ lấy chồng dĩ nhiên là được sống một cách thân mật với nhau, bằng không thì cưới hỏi làm gì? Nghĩ như thế, thật là sai lầm không biết chừng nào!… Đành rằng trong đạo vợ chồng cần phải thành thật và sáng suốt để chỉ dạy lẫn nhau, chứ không phải để nịnh hót nhau luôn. Nhưng thành thật với nhau đâu có nghĩa là thô lỗ vụng về, sỗ sàng trắng trợn? Người ta, ai cũng vậy đều muốn được khen và sợ bị chê, nhất là đối với người mình yêu, họ muốn được kính nể lẫn nhau chứ nào ai lại muốn khinh rẻ lẫn nhau. Trong đời có ai là người hoàn toàn. Lòng tự ái là một lò thuốc nổ, không nên khinh thường mà tình yêu tan vỡ!
Vấn đề “thành thật” trong đời sống chung của vợ chồng, là một vấn đề rất quan trọng. Một người đàn bà đã thấy đặng cái chân tướng và tật xấu của chồng mình, có nên nói thẳng ra không? Tôi tưởng tốt hơn là không nên. Có nhiều sự thật mà chính mình đây lắm khi không dám tự nhận, tại sao lại có thể để cho một người khác nói thẳng ra một cách dễ dàng trắng trợn được. Đối với mình mà đã mất lòng tự tin, thì làm sao có thể thành công trên đường đời?
Như thế, người đàn bà thông minh và hiền hậu đã thấy rõ mình phải làm như thế nào rồi. Đành rằng mình có quyền và hơn nữa, mình có bổn phận phê bình chỉ trích để mà xây dựng chồng mình. Nhưng, trong lúc phê bình phải luôn luôn tỏ ra có thái độ công bình và nhân đạo, tức là phải biết pha vào những lời chỉ trích ấy những lời khen ngợi chính đáng. Có cái dở nào mà lại chẳng có cái hay của nó không? Chỉ trích nhưng đừng tỏ ra tuyệt vọng, chê bai… Đừng làm cho người đàn ông mất lòng tự tin của họ. Không có tội ác nào tàn nhẫn bằng làm cho người ta tự thấy mình đáng khinh, tự phải xấu hổ với mình. Bất cứ là ai trên đời này cũng có một ảo mộng về tài năng cũng như về đức hạnh của mình. Phải có chút ít tin tưởng nơi mình mới có thể thành công được trên đường đời. Những bậc nhân tài xuất chúng bao giờ cũng được có người khuyến khích.
Có nhiều người đàn bà hay đem những sút kém của chồng mình để so sánh và châm biếm. Người đàn ông rất kỵ đem ra mà so sánh với bạn bè của họ, mà đại chính khách Aristide Briand có nói: “Bất kỳ ai, nếu muốn đeo đuổi theo con đường chính trị, đừng bao giờ cưới vợ… Tôi đây sở dĩ giữ được một tấm lòng thản nhiên, điềm tĩnh, cái chí khí cương quyết, không sờn lòng, suốt một đời tranh đấu cực nhọc là nhờ đâu? Nhờ những buổi chiều, sau khi tranh đấu suốt ngày, ê chề với thế sự… tôi có thể quên… quên hết những điều khốn khổ tôi đã trải qua… Là nhờ tôi không phải có mãi bên tôi một người vợ có nhiều cao vọng và ganh tị, luôn luôn sẵn sàng nhắc nhở khêu gợi sự đắc thắng của những bạn tôi trong trường chính trị, hoặc bươi móc châm biếm tôi, hoặc bắt tôi phải nghe mãi những lời nói xấu mà người khác đã gièm pha tôi, mải so sánh địa vị bất hạnh của tôi với địa vị cao sang của những kẻ may mắn hơn tôi nhiều. Đó cũng là cái hay riêng của những người thờ chủ nghĩa độc thân!”.
Một đôi khi cũng cần phải làm cho chồng mình hay vợ mình “sáng mắt ra”. Nhưng phải dè dặt khéo léo. Những vết thương do lòng tự ái gây ra là những vết thương độc: lắm khi nó giết chết ngay tình yêu. Mới là bạn thân, lại có thể biến thành một kẻ thù. Vì quá thành thật mà nhiều cặp vợ chồng đã vô tình “chôn cất ái tình” mà không hay. Nếu sự chỉ trích phê bình của ta đi quá độ, thì người đàn ông cũng như người đàn bà sẽ đi tìm nơi khác sự tán tụng cùng thán phục, mà chính mình đã từ khước một cách bất công đối với họ.
Huống chi, sự phê bình chỉ trích nhau cũng rất có thể là những sự chỉ trích bất công, bởi vì bản tính đôi bên khác nhau, nên sở thích của đôi bên cũng không thể giống nhau. Chồng thích xem đánh banh hay đá bóng, vợ lại thích nghe âm nhạc và “xi nê”… đều là vì cái tính thích của đôi bên không giống nhau chứ không phải “tội tình” gì? Người đàn bà bản tính ưa “tịnh” thiên về tình cảm, làm gì có thể hiểu nổi tại sao chồng mình “say mê” những trận đấu bóng hay quần vợt, nơi mà họ có thể “bài tiết” được cái thiên tính ham tranh đấu của họ… Dĩ nhiên, không phải nói như thế là bảo người đàn bà không thích xem những trận đấu bóng. Có rất nhiều người đàn bà mà tâm hồn đàn ông, cũng như có rất nhiều người đàn ông, tính khí và tâm hồn giống hệt đàn bà. Bởi vậy, trong khi lựa chọn lúc ban đầu, phải thận trọng để ý đến “sở thích” của đôi bên, để tránh sau này những sự đối chọi nhau về vấn đề ưa thích.
Đừng trách cứ, khích bác những cuộc giải trí vui chơi của chồng mình hay của vợ mình; phải cố gắng để tìm hiểu cái hay trong những cuộc vui chơi giải trí ấy, và nếu có thể được, hãy cùng chia sẻ với họ. Nếu mình không biết vui thích những cái vui thích của người bạn đời mình, thì đừng có trách vì sao họ lại “bỏ rơi” mình mà chạy theo bè bạn cùng đồng một chí hướng với họ.
Tóm lại, muốn đừng chán nhau thì điều thứ nhất là trong chỗ thân mật của tình yêu vẫn nên giữ lịch sự lễ độ như hồi mới gặp gỡ. Đối với những người có giáo dục, sự nhã nhặn đâu phải nghịch với sự tự nhiên, hay nói một cách khác, tự nhiên không có nghĩa là sỗ sàng vô lễ. Người ta rất có thể hết sức thành thực mà không cần phải dùng đến những cử chỉ thô lỗ.
6. Việc ăn mặc
Vấn đề ăn mặc cũng không nên xem thường. Có nhiều người tưởng rằng chỉ nên giữ lễ độ với người ngoài còn đối với trong nhà, nhất là giữa vợ chồng trong nhà thì cần gì đến sự phục sức. Có nhiều ông chồng trong nhà chỉ mặc một cái quần đùi, râu ria không cạo… Còn người đàn bà thì đầu cổ bù xù; mặc sơ sài một cái áo túi, mặt mày dơ dáy, hôi hám… Họ hiểu rằng sự thân mật giữa vợ chồng, có nghĩa là tự do “phô bày” cho nhau bất cứ cái gì xấu xa trong người của họ cũng không sao. Thì trước đây, họ cũng đã tưởng lầm không cần “trang sức” lời ăn tiếng nói cho lịch sự đối với bạn trăm năm. Họ lầm và lầm to như vậy!
Tại sao người ta đứng trước người lạ mặt, không bao giờ dám ăn mặc lôi thôi hay cẩu thả? Phải chăng họ biết đó là sự vô lễ? Đối với người bạn mới biết, họ còn “nể” nhau mà không dám sỗ sàng trong việc ăn mặc, tại sao đối với người bạn đời của họ, họ lại “xem thường” đến thế? Đành rằng, không phải đối với người chí thân của mình, mình lại phải giữ nghi thức quá về bề ngoài như đối với người khách lạ, nhưng không nên thái quá mà thành ra vô lễ.
Người đàn ông không thể “cảm” được người đàn bà ăn mặc dơ dáy, lôi thôi… Người đàn bà cũng thế. Sự săn sóc đến dung nhan cùng sự ăn mặc không những là một sự làm vui lòng nhau mà còn là một sự nhã nhặn và lễ độ tỏ ra lòng yêu thương mà luôn biết vì nể nhau.
Tóm lại, nếu những cử chỉ lễ phép, nhã nhặn, những chiều chuộng săn đón, những âu yếm tỏ ra mình luôn luôn nhớ đến người yêu, gây cho người đàn bà những cái sung sướng nho nhỏ; thì trái lại, những cử chỉ lạnh nhạt, những lời thô lỗ, cộc cằn, những thái độ sỗ sàng mất lịch sự sẽ là những cái đau khổ nho nhỏ làm cho đời người đàn bà cảm thấy tăm tối lạnh lùng. Hạnh phúc cũng như những bất hạnh của con người là ở những cái vui cái buồn nho nhỏ ấy của cuộc đời mà góp thành. Người đàn ông, nếu thực tâm muốn làm vui lòng người bạn trăm năm của mình, dĩ nhiên đều biết những gì phải làm và những gì phải tránh.
Những lo nghĩ về nghề nghiệp cùng những phiền lụy của cuộc đời, làm cho người chồng quá bực dọc rồi dần dần vô tình quên mất cả những cử chỉ chiều chuộng âu yếm, và tìm đủ phương thế làm vui lòng người yêu như thuở mới yêu nhau trong buổi ban đầu. Trách nào người đàn bà không cảm thấy mình như “vỡ mộng”!
B. MỘT VÀI NGHỆ THUẬT GÌN GIỮ TÌNH YÊU
Lại cũng còn một vài nguyên tắc “đơn giản” nữa để gìn giữ tình yêu mà ta không thể xem thường.
1. Thứ nhất, là bất cứ trường hợp nào, phải cố gắng luôn luôn gìn giữ một cái vẻ “trào lộng”, biết đem mình ra mà chế nhạo, nghĩa là đừng quan trọng hóa việc gì cả, mà lắm khi làm nhiều việc không đâu lại biến thành đại sự.
Phải biết bỏ qua và tha thứ… Phải có nhiều độ lượng. Trong khi cãi vã với nhau, đừng bao giờ nhắc nhở lại những gì không tốt đã qua. Những việc lầm lỗi đã qua, phải “chôn” nó đi và đừng làm “phục sinh” nó lại, bất cứ dưới hình thức nào. Không gì đáng buồn cười bằng chỉ biết chỉ trích phê bình người bạn mình mà không bao giờ biết quy sự chỉ trích phê bình ấy về mình.
2. Thứ hai, là phải “tin nhau”, đừng bao giờ tỏ vẻ “ghen bóng ghen gió”.
Một đôi khi tỏ ra mình ghen một cách kín đáo là một hãnh diện đối với người yêu. Nhưng sự “ghen bóng ghen gió” một cách công khai sỗ sàng lại là một thứ thuốc độc giết chết tình yêu một cách chắc chắn. Thái quá cũng như bất cập đều không nên: quá dửng dưng không biết “ghen” chút nào, cũng như tỏ vẻ ngờ vực, rình mò như người ta rình bắt kẻ trộm, lục soát thư từ, kiểm soát từ hành vi cử chỉ của người bạn trăm năm của mình là những hành vi lăng nhục. Kẻ mà cảm thấy đã bị mất lòng tin, sẽ không trung thành với mình nữa. Trái lại, lòng tin cậy tuyệt đối sẽ tạo nơi lòng người được mình tin tưởng một mặc cảm tội lỗi, có thể nắm giữ họ mãi trong tình yêu, và dù họ có lỡ lầm… rồi họ cũng sẽ trở về với mình. Trái lại, tỏ ý ngờ vực tức là xui họ dễ sa vào vòng tội lỗi. Khi mà người ta cảm thấy mình bị ngờ vực rồi, thì không ai còn bụng dạ nào để gìn giữ lòng tin tưởng của mình đối với họ nữa. Một đại văn hào Âu Châu có nói: “Điều kiện đầu tiên của một tình yêu chân thật là dám tin tưởng nơi người mình yêu”.
3. Thứ ba, là thỉnh thoảng cũng nên xa nhau để mà yêu mến nhau thêm. Tìm cách xa nhau trong một thời gian ngắn sẽ làm cho lòng mình nhớ nhung thấm thía, và nếu thường thư từ với nhau thì lại càng hay. Có khi vì thói quen và lười biếng mà đôi bạn đã quên mất giọng yêu đương âu yếm trong những câu chuyện hàng ngày, nay bỗng tìm thấy lại trong những lời viết cho nhau khi xa cách.
4. Và nguyên tắc cuối cùng là nên nhớ luôn luôn rằng: “Dù người yêu đã thuộc về mình, nhưng không phải bị bắt buộc là người của mình mãi mãi”.
Đừng tưởng rằng đây là quan niệm Tây phương, cũng đừng quá tin tưởng nơi hiệu lực của giá thú, vì không có luật pháp nào bắt người ta yêu nhau mãi mãi. Tình yêu phải là sự chinh phục từng ngày một, từng giờ phút. Người ta rất có thể vì luật pháp, vì luân lý bắt buộc mà phải sống một bên mình với danh nghĩa vợ chồng, nhưng lòng yêu của người ta đã không còn thuộc về mình nữa, không có quyền lực nào cấm cản nổi. Ta há lại không nghe nói có rất nhiều cuộc hôn nhân mà không có ái tình hay sao? Chỉ vì người ta quá tin nơi luật pháp nên tưởng rằng hôn thú là bảo đảm cho cái quyền sở hữu của mình, nên chỉ khi chiếm đoạt người yêu bằng giá thú là đã cầm chắc rằng người họ yêu đã thuộc quyền sở hữu của họ rồi, bởi vậy, họ bất cần phải đắn đo lo nghĩ gì đến sự gìn giữ tình yêu nữa. Thật không gì lầm lạc to tát bằng! Đây là một đầu đề mà tất cả mọi người, đàn ông cũng như đàn bà, nên nghiền ngẫm cẩn thận.
Tóm lại, cần nhớ kỹ điều này: Muốn gìn giữ tình yêu nguyên vẹn và thân thiết; người đàn ông cũng như người đàn bà, phải biết tâm niệm câu “thủy chung như nhất”, nghĩa là trước kia mới bắt đầu yêu nhau cách nào thì ngày nay cũng phải cư xử y như thế mãi… Đừng trước niềm nở, sau sỗ sàng; trước nâng niu, sau hắt hủi… Những kẻ có “thủy” mà không có “chung”, đừng trách sao tình yêu của mình mau tan vỡ.
C. YÊU LÀ THỪA NHẬN
Yêu là một sự đồng hóa, lấy cái quyền lợi hạnh phúc của người làm quyền lợi hạnh phúc của mình.
Nhưng, đồng hóa không có nghĩa là uốn nắn người mình yêu thành một người lý tưởng theo quan niệm của riêng mình mà không đếm xỉa đến cái con người thật của họ. Làm thế là một điều không nên mà cũng không lợi gì… lại còn uổng công là khác. Trừ mình ra, không ai có thể bắt mình thay đổi con người của mình được. Cố gắng bắt kẻ mình yêu thành cái bóng của mình là một ảo vọng. Lúc ban đầu, vì chiều chuộng nhau cho đặng việc, người trai hay người gái đều có cái mộng là với tình yêu, mình sẽ có thể hoán cải tâm tánh người yêu theo ý của mình. Nhưng trong thực tế, đó là một điều không sao thực hiện được. Người ta đã bảo: “Yêu, tức là thừa nhận”, nghĩa là phải biết thừa nhận cái “con người” toàn diện của người mình yêu với tất cả sự tốt xấu của họ. Nếu mình cảm thấy người sắp làm bạn trăm năm với mình có những tính tình không phù hợp với mình, hãy có can đảm mà từ khước đi lúc ban đầu. Trước ngày cưới hỏi nhau phải biết nhìn, biết nghe, biết quan sát, biết phê bình cái người mà mình bắt buộc rồi đây phải nhìn mãi, nghe mãi, từ ngày này qua ngày kia, từ tháng kia qua tháng nọ cho đến suốt đời mình, mà mình không còn được quyền phê bình chỉ trích gì nữa. Vì chỉ có lúc mình chưa thành hôn là mình còn được quyền tự do nhận cùng không nhận, mình còn được quyền phê bình mà thôi. Một khi đã nhận lập gia đình với người rồi, thì đừng có mong bắt buộc người ta phải sửa đổi tâm tính người ta theo ý muốn của mình được nữa. Nếu mình là một người ăn xài rộng, đừng kết hôn với kẻ keo kiệt. Dù mình có yêu họ bậc nào, tính riết rống, xem đồng tiền như bánh xe của họ không thể nào bắt mình sống chung được với họ nổi. Sớm muộn gì mình cũng để ý đến những cái tỉ mỉ nhỏ nhen của họ, cách họ cho cũng như cách họ lấy, cách họ đối đãi với kẻ ăn người ở bủn xỉn về tiền bạc… sẽ làm cho tình yêu của mình biến thành lòng khinh khi oán ghét.
Đời sống hàng ngày của mình lúc còn tự do đã tạo cho mình một nếp sống riêng. Vậy phải để ý quan sát cách sống hàng ngày của người mình sắp sống chung kia có cách xa với nếp sống hằng ngày của mình không? Nếu cách xa nhau nhiều, thì sự sống chung đụng hàng ngày sau này sẽ gây thành bực dọc đau khổ vô ích. Phải thận trọng và sáng suốt. Phải cố gắng điều tra thật kỹ, với mắt thấy tai nghe, gia đình cùng bạn bè của người đến cầu hôn với mình… Đừng coi thường cái hoàn cảnh gia đình và bạn bè mà họ đã sống trong thời niên thiếu của họ: đó là cái lỗ hun đúc con người của họ. Ảnh hưởng ấy rất là quan trọng. Ngày xưa, người con gái gả về nhà chồng là đã “gả bán” cho cả gia đình bên chồng. Ngày nay, tuy một phần đông lấy chồng, không phải luôn luôn bị bắt buộc “làm dâu” nhà chồng như xưa nữa, nhưng vẫn không sao thoát khỏi ảnh hưởng của gia đình bên chồng.
Mình không phải là người hoàn toàn, và ở đời không có ai là hoàn toàn cả. Đòi hỏi sự tận thiện nơi kẻ khác trong lúc mình chưa tận thiện thật đáng buồn cười! Nhưng khi ta đã bằng lòng kết hôn với ai, tức là chẳng những ta bằng lòng với những tài hay tính tốt của họ, mà còn phải biết yêu cả thói hư tật xấu của họ nữa.
Văn hào J. Chardonnes nói: “Có một bí quyết để sống hạnh phúc với người mình yêu là đừng mong cố gắng sửa trị một tật xấu khó chịu nào của họ”. Vì lắm khi muốn sửa trị một tật xấu khó chịu, lại vô tình người ta làm nghiêng ngửa cả hạnh phúc của người mình yêu. Phải thận trọng! Biết đâu cái mà ta gọi là “tật xấu” ấy, lại chỉ là cái tính tự nhiên của họ; nếu phải gặp một người đàn bà lúc nào cũng thích ăn mặc đẹp cả. Không có bằng cứ nào hùng biện để tỏ tình yêu thâm sâu của mình bằng sự để cho người yêu của mình sống tự do theo sở thích của họ, nghĩa là sống tự do theo nết na và bản tính của họ. Nếu người yêu của mình là một đóa hoa hường thì hay vui lòng nhận nó với tất cả những “gai nhọn” của nó.
Thực yêu người mình yêu là giúp cho họ thực hiện được cái người của họ, giúp cho cây hường trổ hoa hường, cây lan trổ hoa lan… Yêu người nào, chẳng phải lo chiếm đoạt họ làm của riêng, bắt họ phải sống theo mình, nghĩ theo mình và cảm theo mình. Mà trái lại, phải nâng đỡ và giúp họ phát triển cái sống của họ một cách đầy đủ trong tình thương âu yếm.
Quên mình và chỉ nhớ đến người, phải chăng đó là con đường giải thoát cái “tiểu ngã” của mình, tức là lòng ích kỷ của mình. Cha mẹ mà yêu con, có bao giờ vì lẽ con mình có nhiều tật xấu mà không yêu thương nó nữa chăng? Có khi còn trái lại là khác nữa. Tình yêu của cha mẹ là thứ tình yêu thiêng liêng chân thật nhất, vì nó là tình yêu độ lượng khoan hồng của đấng sinh thành. Tại sao tình yêu của vợ chồng không nhắm vào đó để làm cho nó thành thiêng liêng siêu việt? Và chỉ có được như thế thì ái tình mới mong được bền vững và mặn nồng.
D. THUẬT CHO VÀ TẶNG QUÀ
Như trước đây đã nói, đối với người đàn bà con gái, được quà tặng là một hãnh diện, một hạnh phúc được có người “để ý” tưởng nhớ đến mình, một trong những đòi hỏi âu yếm của người đàn bà. Giá trị của món quà không phải ở nơi giá cao thấp của nó, mà là ở nơi cái “lòng” và cái “cách” của người tặng.
Món đồ tặng phải nói lên được một cái gì thầm kín mà người ta không thể nói ra bằng lời, vì nó thiêng liêng và kín đáo. Người nhận phải tinh ý để hiểu được nỗi lòng của người tặng… Người cho phải khéo lựa mà người nhận cũng phải khéo tinh để hiểu được cái ý nghĩa sâu xa kín đáo của nó. Bởi vậy, tặng quà là cả một nghệ thuật cực kỳ tinh xảo, tỏ ra giữa hai người bạn tâm tình có những tình cảm tế nhị sâu sắc. Đó là biểu hiện của xã hội văn minh: Thương nhau không cần phải tỏ ra bằng lời nói, mà phải tìm cách để được hiểu lòng nhau.
Người tặng quà có khi là người vui sướng hạnh phúc hơn người được tặng quà. Mình tìm thấy trong nét mặt hân hoan của người yêu một nguồn vui sướng không thể tả!
Người đàn ông, phần đông, trong khi lựa chọn món đồ để tặng, không biết lựa chọn món đồ sẽ làm vui lòng người mình tặng, mà trái lại, họ lựa những món đồ họ thích. Thật là một việc làm vô ý thức! Chẳng phải vì mình thích đọc sách Phật hay Lão mà tặng cho người yêu một quyển về Phật hay Lão đóng bìa tuyệt đẹp là mình sẽ làm vui lòng họ, trong khi chỉ với một món đồ trang sức tầm thường hoặc một chai dầu thơm, đã làm cho họ sung sướng hơn nhiều. Những món quà phải lựa cho người mình tặng, chứ không phải lựa cho cái thích riêng của mình.
Lại nữa, một quà tặng mà được xem thực là một món quà tặng khi nào đó là một sự chuyển đi, tình cảm một cách đầy đủ, dứt khoát và vô điều kiện. Hay nói một cách khác, đừng bao giờ tặng một món quà mà còn để ý coi chừng đến món quà ấy còn hay mất. Hễ cho là cho, người được món quà muốn sử dụng cách nào tùy ý họ, vì họ phải hoàn toàn là chủ món đồ ấy. Có người chồng kia tặng cho vợ một chiếc nhẫn. Cô vợ vô ý làm rơi mất. Ông chồng rầy la và mắng nhiếc đủ điều. Như thế đâu phải là một món quà! Cho mà không cho đứt, chưa phải là cho.
Lại nữa, một món quà tặng một cách “bất ngờ” sẽ làm cho người đàn bà hạnh phúc hơn. Người đàn ông thường không hiểu được lẽ ấy. Thường họ vụng về và suy nghĩ: món quà mà có nghĩa lý gì! Nếu họ cần món đồ nào thì mình mua mình cho, trái lại, nếu họ chưa cần dùng mà mình lại cho là phí của! Kể ra lý luận như thế thật là thực tế lắm, song người đàn bà, họ lại không nghĩ như thế. Đối với người đàn bà, món quà của chồng tặng cho là một sự chứng tỏ lòng tưởng nhớ của chồng, nghĩa là chồng họ vẫn còn yêu họ như thuở ban đầu.
Cũng vì thiếu tâm lý phụ nữ mà có lắm ông chồng, thay vì sắm quà tặng cho vợ, lại chỉ vỏn vẹn đưa một số tiền: “Thì đây, em muốn mua sắm gì thì mua sắm cho ngày sinh nhật của em!” Không quên nghĩ đến ngày sinh nhật của vợ là một điều đáng khen, song le, cần phải tự mình đi mua sắm món quà cho vợ mới quý hơn và nhã nhặn hơn, lại vừa làm vui lòng người đàn bà hơn. Và, trong khi lựa chọn món đồ tặng, cũng đừng quên là mình mua đồ cho người, chứ không phải mình mua đồ cho mình.
Tặng quà là một nghệ thuật, mà nhận quà cũng là một nghệ thuật không kém tinh vi.
Dù món đồ không mấy vừa ý mình, cũng đừng tỏ vẻ xem thường hay chê khen mà làm buồn lòng người ân của mình. Cũng đừng hỏi giá cả và phê bình sự mắc rẻ, làm thế tỏ ra mình mất giáo dục và kém tinh tế. Không gì để tỏ lòng cám ơn bằng cách ra vẻ hãnh diện đối với món đồ tặng và trân trọng mang nó vào mình hay để một nơi tôn quý. Không gì đau khổ cho người tặng khi thấy món quà của mình bị người mình tặng hắt hủi khinh thường, hay bỏ bê nó bất cứ ở đâu trong những kẹt góc trong nhà …
Kẻ nào nhận một món quà đã được người mình yêu chọn lựa kỹ lưỡng mà không đủ óc tưởng tượng để thông cảm được bao nhiêu công phu cực nhọc mà người ta đã đào óc để tìm cho ra một món đồ vừa ý mình, lại cũng vừa bày tỏ một cách kín đáo tình yêu của họ, thì người đó chưa biết cách cám ơn, cũng chưa xứng đáng thọ lãnh món quà. Phải tin tưởng rằng người thân yêu của mình họ đã bóp đầu nặn trán bao ngày bao đêm để tìm cho mình một món đồ, và họ đã băn khoăn lo lắng không biết rồi đây món quà ấy có được làm vui lòng mình không, và mình sẽ tiếp đón nó như thế nào.
Món quà mà không được tiếp nhận một cách nồng hậu tế nhị, sẽ là một đau khổ chua cay đối với người tặng quà.
Có bà vợ tiện tặn mua một cái dao cạo râu và cái áo lót mồ hôi nhân ngày sinh nhật của chồng. Ông chồng khi thấy cái áo và cái dao liền chề môi chế giễu: “Em không biết là tôi đâu có thích đồ như thế… Cái dao này “cổ hủ” quá! Từ đây có định mua gì cho anh phải hỏi ý kiến anh trước. Phí tiền vô ích!” Dĩ nhiên các bạn có biết hậu quả của nó như thế nào không! Một cơn khóc nức nở để trả lời những câu trách móc bất công và vô ý thức của ông chồng… Ta cũng dư rõ tại làm sao rồi vậy.
Mình có thể dò hỏi ý kiến một cách thật kín đáo để biết người mình muốn tặng quà họ ao ước món gì? Hoặc dẫn đi chơi các hàng có những món đồ mà mình muốn tặng và dò hỏi ý muốn. Người được tặng dĩ nhiên, đừng cằn nhằn: vì số bạc quá cao hay quá đắt! Phải cần tế nhị một chút, bằng không sẽ gây đau khổ cho người yêu vô ích.
E. HAI THỨ TÌNH YÊU
Một bậc đại văn hào nói: Theo tôi, danh vọng, tiền bạc, tài hoa đều không có nghĩa lý gì cả, mà chỉ có “yêu và được yêu lại” mới thật là có nghĩa mà thôi.
Thật vậy, không có hạnh phúc nào bằng hạnh phúc được yêu và người yêu thương mình. Yêu mà không được yêu lại là đau khổ nhất trần gian. Những mối tình tuyệt vọng là những mối tình thương tâm nhất.
Tôi tin rằng người ta sẽ rất có hạnh phúc, dù ở trên một hòn đảo hoang vu mà có được vài ba người bạn chí thân thành thật yêu mình còn hơn là sống giữa phồn hoa đô hội mà lạnh lẽo cô đơn, không một bóng người tri kỷ. Câu “đắc nhất tri kỷ, khả dĩ bất hận”, miêu tả được nỗi khao khát tha thiết của lòng người là dường nào! Làm một vị Quốc trưởng hoặc làm một vị anh hùng mà được toàn thể quốc dân ca ngợi, chắc chắn sẽ không được hạnh phúc chút nào cả nếu bên mình không có được một người mà mình dám phơi trần tất cả sự thật của cõi lòng sâu kín của mình. Chính vì thế mà các người vợ hay nhân tình, các người bạn gái mà bạn lòng tâm phúc, đóng một vai trò tối quan trọng trong đời sống của các bậc vĩ nhân. Một bậc danh nhân được thiên hạ sùng bái ngưỡng mộ, thế mà lại than: “Trời ơi! Đời tôi sao mà lạnh lùng cô đơn lạ?”
… Cô đơn lắng hỏi trăng sao?
Canh khuya lặng ngắt, sương bao mịt mùng.
Trăm năm một cuộc tao phùng
Ngàn năm biết gửi tấm lòng cho ai?
Thật vậy, chỉ có tình yêu, bất cứ là thứ tình yêu nào, của một người cha hay một người con, của một người chồng hay một người vợ… mới có thể phá tan được kiềm tỏa của cô đơn.
Nhưng có hai cách yêu đương. Cách thứ nhất, là yêu cho mình, nghĩa là mình yêu thương những kẻ khác chỉ vì những quyền lợi vì tinh thần lẫn vật chất mà người ấy có thể mang lại cho mình thôi. Có nhiều người đàn bà thương chồng một cách hết sức thành thật, chỉ vì người ấy đã đem lại cho họ một đời sống yên ổn, đầy tình thương và hạnh phúc, nghĩa là không có người ấy thì đời họ sẽ không biết ra sao và làm gì mà sống được. Họ chỉ biết “thu” mà không có “trả”. Người đàn ông cũng thế, họ yêu người đàn bà vì những gì người ấy phải hy sinh để mưu hạnh phúc cho họ thôi. Con mà yêu cha mẹ phần đông cũng yêu như thế ấy! Cha, tức là người mà họ luôn luôn có thể tin tưởng nơi tình thương đầy tha thứ và nuông chiều. Thực ra, thứ tình thương này là thứ tình thương ích kỷ, thương mình chứ không phải thương người.
Lại có một thứ tình yêu khác là yêu người vì người, chứ không phải yêu người cho mình. Trong lối thương này người ta không còn nghĩ đến những lợi ích mà người ấy có thể mang lại cho họ, mà họ chỉ nghĩ đến những gì họ có thể mưu hạnh phúc cho người kia thôi. Ở đây, yêu có nghĩa là hy sinh, là lấy cái hạnh phúc của người làm hạnh phúc của mình, lấy cái lo nghĩ của người làm cái lo nghĩ của mình. Đừng bao giờ tưởng rằng đây là một thứ tình yêu lý tưởng, không bao giờ có trong đời. Biết bao kẻ làm cha mẹ, họ sung sướng vì sự thành công của con cái họ hơn là sự thành công của chính họ.
Cũng có biết bao cặp vợ chồng họ sống vì nhau, người nào cũng chỉ nghĩ đến hạnh phúc của người kia và không bao giờ nghĩ đến mình cả. Tình yêu chân thật là một thứ tình yêu “săn đón” chứ không phải là thứ tình yêu “đòi hỏi”. Họ không đòi hỏi gì cho hạnh phúc của họ cả, mà lại được hạnh phúc dồi dào; còn trái lại, những kẻ đòi hỏi hạnh phúc cho mình thì lại không bao giờ tìm được hạnh phúc. Khi mà mình chỉ nghĩ đến mình thôi thì luôn luôn mình sống trong cảnh ngờ vực và bất mãn. Tại sao mình lại cứ đòi hỏi: “Tôi có được người ta yêu mình thành thật không?” Mà không tự nhủ: “Tôi có yêu người ta thành thật không?” Khi mà mình không đem mình làm trung tâm sự sống của kẻ khác, mà lại đem kẻ khác làm trung tâm sự sống của mình, thì cuộc diện phải đổi khác. Phận sự của mình là gì bây giờ? Làm cách nào cho người yêu mình được hạnh phúc hơn? Đời sống của ta bây giờ sẽ có một ý vị thâm trầm không biết chừng nào! Những tâm hồn ích kỷ không làm sao hiểu nổi thuật yêu đương, chỉ gồm trong câu này: Yêu là quên mình, là hy sinh, là tìm hạnh phúc cho người. Trái lại, nếu yêu là đi tìm hạnh phúc cho mình, chứ không phải nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác, thì sẽ không mưu được hạnh phúc gì cho ai tất cả. Ích kỷ là nguồn gốc của đau khổ.
Chúc các bạn online vui vẻ !